STEEDS MEER AGRARIËRS BEËINDIGEN HUN BEDRIJFSACTIVITEITEN WAARDOOR ER GROTE STUKKEN GROND VRIJ KOMEN OM OP TE WONEN. MEDE HIERDOOR ONTSTAAN ER PROJECTEN ZOALS ERVE HOOGEBOOM, BOERENERF LEMELERVELD. OP DIT BOERENERF, AAN DE RAND VAN DE LANDERIJEN MET IN DE VERTE HET UITZICHT OP DE LEMELERBERG, WORDEN VIJF WONINGEN GEREALISEERD. WONINGEN MET EEN KNIPOOG NAAR HET VROEGERE BOERENERF EN ALLEN MET EEN FANTASTISCH UITZICHT. ERVE HOOGENBOOM ZAL BESTAAN UIT TWEE RIETGEDEKTE HALF-VRIJSTAANDE WONINGEN EN DRIE VRIJSTAANDE SCHUURWONINGEN.

Tekst: Marije Smit | Beeldmateriaal: The Citadel Company en Innoblox

WAT IS EEN…
Boerenerf:
Een boerenerf bestaat uit een gezamenlijk erf met een aantal individuele kavels, waarbij de opzet is geïnspireerd op een agrarische opzet. Deze opzet is streekafhankelijk en de uitgangspunten zijn dan ook per plek verschillend. Basis van elk boerenerf is een hoofdwoning die refereert naar de oude boerderij met daarachter een aantal schuurwoningen. Deze schuurwoningen zijn geclusterd rondom een dynamische en gezamenlijke zone van het boerenerf. In deze zone vinden alle ‘verkeersbewegingen’ tussen de boerderij-woning, schuurwoningen en schuur plaats inclusief het parkeren. De gebouwen op het boerenerf vormen gezamenlijk één ensemble, en zijn daarmee ‘familie’ in architectuur.

Schuurwoning:
Een schuurwoning is een eenvoudige en duidelijk herkenbare volume met en een robuuste uitstraling. De schuurwoning neemt een ondergeschikte positie in ten opzichte van de boerderij en wordt daarom in zijn geheel soberder vormgegeven. Dit zie je terug in de detaillering, materialisering en kleurgebruik die opgaat in zijn omgeving. Bron: The Citadel Company

Project Erve Hoogenboom

Genieten van de natuur, aan de voet van de Lemelerberg in Overijssel. Dat bieden de schuurwoningen in het project Erve Hoogenboom. Een ‘boerenerf’ met ‘schuurwoningen’. Deze twee woorden komen we steeds vaker tegen, vandaar dat we ze graag eerst kort en bondig uitleggen. Een boerenerf bestaat uit een gezamenlijk erf met een aantal individuele kavels met daarop doorgaans één hoofdgebouw en omliggende woningen (vaak model schuurwoning). De opzet van het erf is agrarisch geïnspireerd waardoor zij past in de landelijke leefomgeving en de gebouwen vormen gezamenlijk één ensemble. Er wordt vaak gekozen voor het type schuurwoning, omdat het in de landelijke sfeer past, maar tegelijk een praktisch en tijdloos model is. Schuurwoningen zijn populair en dat komt onder andere door het gebruik van duurzame natuurlijke materialen. Denk aan hout, in combinatie met veel glas.

 

Bij de ontwikkeling van een boerenerf-project zoals Erve Hoogenboom komt heel wat kijken en werken diverse partijen met elkaar samen. In deze reportage komen aan het woord: The Citadel Company (landschapsontwerp en architectuur), Innoblox en Bouwbedrijf Hoogeslag BV (gezamenlijke ontwikkelaars). Het bouwbedrijf dat dit boerenerf gaat realiseren is Bouwbedrijf Hoogeslag BV. In maart 2021 start de bouw en de oplevering van de woningen is gepland voor eind 2021.

ERVE HOOGENBOOM BESTAAT UIT ÉÉN RIETGEDEKTE HOOFDWONING (DE BOERDERIJ) MET 2-ONDER-1 KOP WONINGEN EN DRIE SCHUURWONINGEN. ER ZIJN TWEE MODERNE EN DEZELFDE SCHUURWONINGEN EN ER IS ÉÉN LEVENSLOOPBESTENDIGE SCHUURWONING.

Projectontwikkelaar aan het woord

Nathalie Nieuwenhuis is merkleider bij Innoblox. Zij geeft antwoord op vijf prangende vragen.

Wanneer start de bouw van Erve Hoogenboom? En, kunnen onze lezers een schuurwoning op dit boerenerf in Lemelerberg kopen?
“Het bouwrijp maken van de grond is in januari gestart en loopt tot en met maart 2021. In maart zal er aansluitend worden gestart met de bouw van de vijf woningen: een 2-onder-1-kapwoning en drie schuurwoningen. Momenteel, half januari, zijn er drie woningen in optie en/of verkocht. Er is dus nog een vrijstaande woning en een half vrijstaande woning beschikbaar.”

 

Wat is er belangrijk bij zo’n ‘boerenerven’ project als dit?
“De synergie op een boerenerf is belangrijk. Een modern boerenerf is royaal en rijk, in de natuur met moderne architectuur die verwijzingen maakt naar het agrarische karakter. De volumes zijn dusdanig groot dat je met meerdere bewoners op één erf kan worden gewoond. Dit brengt weer nieuwe voordelen met zich mee, namelijk dat het onderhoud van het erf gezamenlijk kan worden verzorgd. Hierdoor kunnen de kosten dus worden gedeeld. Op die manier hebben nieuwe bewoners dus wel de kwaliteit van het wonen in landelijk gebied, maar niet het werk van een boerenerf.”

Wat is de achtergrond van dit stuk grond in Lemelerveld? En wie bepaalt er wat er op de grond gebouwd gaat worden?
“Het begint bij een vraagstuk van de huidige grondeigenaren, familie Hoogenboom (dit verklaart direct de naam van het project Erve Hoogenboom). In deze situatie wilden zij – zes broers en zussen – graag de historie van het perceel in Lemelerveld laten voortleven in een vernieuwd plan. Omdat de zes grondeigenaren opgegroeid zijn op het boerenerf, wilden zij graag in het dorp een steentje bijdragen met een fraai nieuw plan voor verschillende doelgroepen. Dus niet vanuit winstoogmerk, maar vanuit betrokkenheid. Uiteindelijk is er door een ruil-overeenkomst met de Gemeente Dalfsen een invulling ontstaan voor vijf woningen. Hiervoor heeft de familie Hoogenboom landbouwgronden op diverse locaties in Lemelerveld teruggegeven aan de gemeente.”

“EEN MODERN BOERENERF IS ROYAAL EN RIJK, IN DE NATUUR MET MODERNE ARCHITECTUUR DIE
VERWIJZINGEN MAAKT NAAR HET AGRARISCHE KARAKTER.” – INNOBLOX

Wie bepaalt hoe de woningen eruit komen te zien?
“Architectenbureau The Citadel Company (TCC) is ingeschakeld om het ruimtelijke proces en de architectuur van de woningen te bepalen. Doordat al deze processen bij één partij liggen is er optimale aansluiting tussen de eisen in het bestemmingsplan en de mogelijkheden tot realisatie voor de afgekaderde doelgroepen.

Kortgezegd: Het architectenbureau heeft eerst samen met de opdracht-gevers (de grondeigenaren) uitgedacht wat de realisatiewens is. Vervolgens is
dit gedachtegoed vertaald in het opstellen van het bestemmingsplan en beeldkwaliteitsplan. Het resultaat is een bestemde grond voor een boerenerf met vijf woningen. Het project bestaat uit drie schuurwoningen (2 dezelfde schuurwoningen voor een brede doelgroep en 1 levensloopbestendige schuurwoning) en één rietgedekte hoofdwoning dat bestaat uit twee rug-aan-rug-woningen.”

 

Wat is er voor Innoblox interessant/leuk aan dit project?
“Wij zijn een ontwikkelende partij. Innoblox heeft de conceptwoningen samen met TCC ontwikkeld op deze locatie in Lemelerveld. Wij positioneren de juiste woningen op kavels en betrekken daar de juiste partners van Innoblox bij, denk aan makelaars, aannemers etc. Hierdoor worden prijs, doelgroep en uitstraling bewaakt in een uniek en samenhangend project. Kopers hebben daardoor één aanspreekpunt in een project waar meerdere partijen bij betrokken zijn. Dit geeft duidelijkheid en persoonlijke aandacht voor potentiële kopers.”

Architect, stedenbouwkundige en landschapsontwerper aan het woord

Bij project Erve Hoogeboom is The Citadel Company, gevestigd in Heino, verantwoordelijk voor architectuur, beeldkwaliteitsplan en landschapsontwerp. The Citadel Company is als architectenbureau meteen vanaf het begin betrokken geweest bij de ontwikkeling van Erve Hoogeboom. Maurits Teunis (architect) en Kathinka Hoek (ontwerper van stedenbouwkundige en landschappelijke plannen) over deze ontwikkeling:

Waar start je bij een project als Erve Hoogenboom?
“Vaak is er bij een dergelijk project sprake van een eigenaar met een boerderij met bijgebouwen, die zijn bedrijfsactiviteiten beëindigd. De aanwezigheid van een groot aantal vierkante meters schuren maakt het in samenspraak met de betreffende gemeente mogelijk deze te slopen en om te zetten naar woningen. Op deze wijze wordt verloedering van het agrarisch gebied voorkomen. Bovendien draagt het tegelijkertijd bij aan de vraag naar woningen. Specifiek bij Erve Hoogenboom in Lemelerveld is er vooral vanuit betrokkenheid bij het landschap en het erf ontwikkeld, de wens van de zes grondeigenaren. Onze rol als architectenbureau is de wensen in beeld brengen, in samenspraak met de gemeente te kijken wat er mogelijk is en hiervoor draagvlak te krijgen.”

 

Waren er vanuit de gemeente en welstand eisen? Welke?
“Ten tijden van de eerste gesprekken waren er nog geen welstandseisen. De wensen en eisen komen in de vorm van een beeldkwaliteitsplan met een bijbehorend
erfinrichtingsplan. Dit beeldkwaliteitsplan is door ons bureau opgesteld en is goedgekeurd door de gemeente. Om de eisen uit het beeldkwaliteitsplan te borgen zijn deze als bijlage toegevoegd aan het bestemmingsplan en daarmee uitgangspunt voor het ontwerp.”

Stond het vast dat het 1 hoofdwoning met 3 schuurwoningen ging worden?
“De opzet is gebaseerd op het traditionele boerenerf met een hoofdgebouw met bijgebouwen. Het aantal schuurwoningen komt daarbij voort uit het aantal gesloopte vierkante meters. Dit is vastgelegd in het beleid. De uitdaging voor de architect zit in het zoeken van de juiste uitstraling, compositie en sfeer. Erve Hoogenboom bestaat uit één rietgedekte hoofdwoning (de boerderij) met 2-onder-1 kop woningen en drie schuurwoningen. Er zijn twee moderne en dezelfde schuurwoningen en er is één levensloopbestendige schuurwoning.”

 

Wanneer en hoe wordt de landschapsontwerper bij het project betrokken?
“The Citadel Company is vanaf het begin betrokken geweest bij het landschapsontwerp van Erve Hoogeboom. Door een samenspel van architectuur en landschapsontwerp krijg je eenheid in het project en wordt de gewenste uitstraling bewerkstelligd. The Citadel Company geeft een sterke meerwaarde aan het project: samenwerking en afstemming tussen verschillende disciplines vindt in huis en gedurende de ontwikkeling plaats.”

Wat is er belangrijk bij zo’n ‘boerenerven’ project?
“Een integraal planproces waarbij de wensen van de opdrachtgever, ontwikkelaar en ideeën van de landschapsontwerper en architect samen worden gebracht tot één plan. Dit vergt uiteraard ook een goede afstemming met de betreffende gemeente, zodat de voorgestelde ontwikkeling, met behoud van de landschappelijke kwaliteit, ook daadwerkelijk gerealiseerd kan worden. Voor een boerenerf is het belangrijk om een informele sfeer te creëren, bestaande uit een landelijke (eigentijdse) uitstraling met één hoofdwoning en een aantal schuurwoningen. Daarnaast wil je het erf verschillende sferen meegeven zodat de omgeving om de boerderij een andere uitstraling krijgt dan een schuurwoning die grenst aan het landschap. Op een boerenerf is het ook belangrijk om de binding van het wonen op een gezamenlijk erf met de persoonlijke vrijheid bij de woning te ontwikkelen. Verbinding maar ook privacy.”

“ALS ARCHITECT, MAAR OOK ALS LANDSCHAPSONTWERPER ZOEK JE NAAR DE AANSLUITING MET DE OMGEVING, DE NATUURLIJKE ONDERGROND, LIGGING EN
HISTORIE.” – THE CITADEL COMPANY

Wat is het verschil of juist overeenkomsten in de drie schuurwoningen?
“De schuurwoningen zijn in architectuur ondergeschikt aan de boerderij in architectuur en soberder van uitstraling. Het uitgangspunt bij Erve Hoogenboom is een verwijzing naar de traditionele schuur, maar dan in een hedendaagse uitwerking en een landelijk karakter. Er is nadrukkelijk gezocht naar eenheid, maar er is ook ruimte voor persoonlijk wensen.”

 

Hoe breng je eenheid op het erf? En in de woningen?
“Als architect, maar ook als landschapsontwerper zoek je naar de aansluiting met de omgeving, de natuurlijke ondergrond, ligging en historie. Vervolgens wordt een visie met uitgangspunten opgesteld die vertaald worden in het beeldkwaliteitsplan. Dit beeldkwaliteitsplan is daarbij een integraal plan waarin, erfopzet, inrichting en architectuur samen komen en er een sterke eenheid ontstaat. Door het beeldkwaliteitsplan vast te leggen in het bestemmingsplan krijgt het document status en kan de gemeente sturen op kwaliteit. In de uitwerking van de woningen is gekozen voor één architect waardoor er één handtekening in het plan is met daarbinnen verscheidenheid.”

Hoe worden de woonwensen van de eigenaren verwerkt?
“De schuurwoningen zijn in de basis ontworpen op de vraag vanuit de markt en de ervaring die The Citadel Company heeft opgedaan met andere boerenerven.
Op basis van verkoop zijn de schuurwoningen vervolgens binnen het kader van het beeldkwaliteitsplan naar persoonlijke wensen aangepast.”

Welke materialen worden er gebruikt?
“De hoofdwoning bestaat uit een rieten dak welke deels om de gevel is gevouwen. Het metselwerk bestaat uit een wassenstrich steen met houten accenten die verticaal worden geplaatst. De kleurstelling is in zwart en naturel. De twee schuurwoningen zijn bekleed met een keramische holle dakpan. De zwarte houten gevelbekleding wordt verticaal bevestigd. Eén schuurwoning is voorzien van een aluminium felsdak waarbij de gevels bekleed zijn met horizontale gevelbekleding. De kleurstelling in natuurlijke tinten en zwart komt overal terug.”

 

Hoe duurzaam zijn de woningen?
“Alle woningen worden gasloos uitgevoerd en zijn voorzien van een luchtwarmtepomp en zonnepanelen.”

Wat is volgens jullie belangrijk/interessant aan Erve Hoogenboom?
“Het project laat de kansen en mogelijkheden zien van kleinschalige ontwikkelingen op het gebied van ‘boerenerven’, waarbij landelijk maar ook zeker eigen-tijdse inpassingen mogelijk zijn. Voor de bewoners ontstaat er een vrij en ruimtelijk erf welke een vorm van geborgenheid geeft.”