Het kwartje is gevallen, zeggen ze bij ECO architecten in Huissen. Daarmee bedoelen oprichters Marco van der Wel en Roland van Deelen dat de wens om energiezuinig te wonen door opdrachtgevers is doorgetrokken naar compleet duurzaam bouwen. Beiden zien daarvoor de oplossing in woningen die volledig uit hout zijn opgetrokken. Van der Wel: “Wij kunnen dat ook koppelen aan moderne architectuur, of eigenlijk alle architectuurstijlen.”

Tekst: Bert van den Hoogen | Fotografie: Henny van Belkom

“Eerst was er het besef dat we
energiezuinig moesten bouwen. Nu we energieneutraal kunnen bouwen, gaan we een stap verder en willen we CO2 neutraal bouwen.”

Vijftien centimeter in doorsnede is de maquette van een woning die in het echt in een open rivierenlandschap ten volle de weidsheid weergeeft en in zich opneemt. Op de vergadertafel in het kantoor is het pietepeuterig klein, maar met details die dankzij de techniek van de 3D-printer perfect zijn. Marco van der Wel is dan ook ontzettend blij met deze moderniteiten. “Dat dak met asymmetrische dakvlakken die in afwijkende hoeken over de binnenruimte is gevouwen, is op tekening niet aan een opdrachtgever uit te leggen. Nu is meteen duidelijk hoe waanzinnig mooi het is.” De maquette is open te vouwen, zodat per verdieping te zien is welke subtiliteiten er zijn bedacht.

De rechte trap centraal in de woning is een paar graden gedraaid en de wand van de hal heeft een lichte ronding. Van Deelen: “De ronding is minimaal, maar net genoeg om ervoor te zorgen dat er iets gebeurt als je door de hal loopt. Hoe verder je de woning in komt, hoe meer de ruimte zich voor je opent.”

ARCHITECTEN ÉN BOUWKUNDIGEN

Hier spreken twee architecten die ook ervaren bouwkundigen zijn en zich graag laten uitdagen. Ze hebben elkaar vier jaar geleden gevonden toen Van der Wel, na 25 jaar een architectenbureau te hebben geleid, zijn hart volgde en Van Deelen zijn studie Architectuur afrondde.

Van der Wel: “Ik wilde al heel lang met duurzaamheid aan de gang. In 2016 besloten wij om een nieuw bureau te starten. Ik kende Roland die bij mijn vorige bureau stage liep en we waren er al snel uit dat we samen vanuit de duurzaamheidsgedachte ECO architecten gingen oprichten.” Van Deelen: “We zijn ervan overtuigd dat je hout heel goed kunt koppelen aan uiteenlopende architectuur, zodat je aan een brede architectonische expressie kunt denken. Hout is daarin juist het ideale bouwmateriaal.”

VOORHOEDE IS AL OM

Ze zijn beiden ware ambassadeurs van houtbouw in een land met een baksteencultuur. Van der Wel: “We bouwen al een paar eeuwen voornamelijk met baksteen. We zijn in dit natte land huiverig voor hout. Maar kijk in landen om ons heen waar altijd met hout wordt gebouwd en de woningen van hoge kwaliteit zijn. Maar we zien in Nederland een omslag. Eerst was er het besef dat we energiezuinig moesten bouwen. Nu we energieneutraal kunnen bouwen, gaan we een stap verder en willen we biobased of circulair en daarmee CO2 neutraal of CO2 negatief bouwen.” Van Deelen: “De voorhoede is al om.

Daar is het kwartje gevallen: volledig duurzaam bouwen is mogelijk. Dan bedoelen we bouwen met biologisch herbruikbare materialen. Je hebt ook technisch herbruikbare materialen. Daarmee kun je aan het einde van het product weer een basisgrondstof maken om iets anders te maken. Met biologisch herbruikbaar kun je het als grondstof weer terugbrengen in de natuur. Die voorhoede zien we in alle lagen van de bevolking. Van particuliere opdrachtgevers tot grote projectontwikkelaars.”

WONEN IN EEN ADEMENDE SCHIL

Van der Wel: “Je moet het wel tastbaar maken. Laten zien wat de reductie van co2 is, hoeveel energie je bespaart, wat het effect is op het binnenklimaat, dat soort zaken.” Ze kunnen ook de voordelen van houtbouw goed overbrengen. Van Deelen: “Met hout kun je veel flexibeler bouwen. Het is makkelijk in prefab te bouwen waardoor een woning snel gerealiseerd kan worden.

Hout is zeer geschikt om luchtdicht en dampopen te bouwen, waardoor je niet in een benauwde regenjas maar als het ware in ademende sportkleding woont.” Van der Wel: “En bij ons is het voordeel dat we als architecten zelf bouwkundigen zijn. Wij kunnen van de eerste schets tot de sleuteloverdracht in eigen beheer doen. Wij bouwen niet zelf, maar laten het ontwerp niet los. We maken productie- en werktekeningen en werken samen met bouwers die houtbouw als specialisme hebben. Zij denken zoals wij en weten precies waar ze op moeten letten.”

“In onze architectuur staat voorop dat we ontwerpen in relatie tot onze omgeving.”

OPBOUW GEVEL

Ze maken het ook letterlijk zichtbaar met een doorsnede van een geveldeel. Beginnend aan de buitengevel gaat Van der Wel door de verschillende lagen heen. “Aan de buitenkant is er een houtvezelplaat als koudebrugonderbreker. Die kan worden afgewerkt met hout, steen of een stuclaag. De isolatie kan uit allerlei natuurlijke materialen bestaan. Bijvoorbeeld houtvezel isolatieplaten met mes en groef of een papiervezel die onder hoge druk wordt ingeblazen waardoor er in beide gevallen een luchtdichte isolatieschil ontstaat.

De binnenkant wordt afgedicht met gelijmde en geschroefde osb-platen. Vervolgens is er een leidingzone. Dit is een open ruimte van een paar centimeter zodat je flexibel je leidingen kun aanleggen zonder dat je moet frezen of boren, waardoor de luchtdichtheid niet wordt doorbroken. De wanden kun je vervolgens met allerlei dampopen materialen zoals American clay, kalk- of leemstuc afwerken.”

ARCHITECTUUR IN OMGEVING

Beide architecten zien dat houtbouw een enorme stimulans aan de architectuur geeft. Ze laten voorbeelden zien van een traditioneel gebouwde kubistische woning die met houtbouw fors is uitgebreid. Er is geen verschil tussen het oude en nieuwe deel te ontdekken. Van Deelen: “In onze architectuur staat voorop dat we onderdeel zijn van onze omgeving. Een weids landschap vraagt om een ruimtelijk en licht ontwerp. Een bosrijke omgeving kan zich vertalen in wat meer beslotenheid, maar toch open en ruimtelijk van binnen.”

Van der Wel: “Onze ontwerpen hebben niet één uitgesproken stijl. We maken een kostuum op maat, passend in de omgeving en bij de wens van de opdrachtgever. Juist dat motiveert ons. We genieten van de afwisseling om telkens van een leeg schetsvel tot iets geheel eigens te komen dat niet lijkt op welk eerder ontwerp dan ook.”

DUURZAAMHEID WORDT DOORGETROKKEN IN INTERIEURONTWERP

Bij ECO architecten houdt het ontwerpen niet op bij de woning op zich. Jolanda Knipping en Pam Elings zijn de twee interieurarchitecten die zich volledig richten op toepassing van duurzame materialen. Knipping: “Een eco interieur hoeft er niet uit te zien als eco. Als iemand geen hout zichtbaar in het interieur wil, dan zijn er tal van mogelijkheden. American clay is er inmiddels in 240 kleuren en met verschillende texturen, zodat je landelijke, klassieke en moderne uitstralingen kunt realiseren. Ook zijn er allerlei biologisch herbruikbare materialen waar strakke moderne meubels van gemaakt kunnen worden.”

Elings merkt dat opdrachtgevers na de keuze voor duurzaam bouwen ook de slag naar een duurzaam interieur willen maken. ”Het wordt een sport om helemaal duurzaam te gaan wonen. Wij zijn ook ervan overtuigd dat het exterieur het beste tot zijn recht komt als je het interieur erin mee ontwerpt. Ruimtes die volledig zijn getuned en op elkaar zijn afgestemd, zijn in balans en voelen daardoor prettig.”

 

NATUURINCLUSIEF ONTWERPEN

In de ontwerpen moet tegenwoordig rekening worden gehouden met warme zomers, perioden van droogte en hevige regenval, aandacht voor biodiversiteit en daaruit voorkomende eisen in het bestemmingsplan. Bij ECO architecten pakken ze dat op om de architectuur te verrijken. Van der Wel: “Zonwering kan prachtig onderdeel van de architectuur worden. Wateropvang kan via natuurvijvers. Denk ook aan groene daken die water vasthouden en witte dakbedekking die het zonlicht weerkaatsen. Maar ook nestkastjes en beplanting die nuttige insecten aantrekken willen we in de ontwerpen betrekken. Wij noemen dat natuurinclusief ontwerpen.”

“De ronding van de wand in de hal is minimaal, maar net genoeg om ervoor te zorgen dat er iets gebeurt als je door de hal loopt. Hoe verder je de woning in komt, hoe meer de ruimte zich voor je opent.”

 

 

 

 

ECO architecten PROJECT
Villa ECO pure II

Moderne levensloopbestendige houtskeletbouw in bosrijke omgeving

Voor een bosrijke bouwlocatie in Renkum heeft ECO architecten in Huissen een moderne levensloopbestendige woning in houtbouw ontworpen. Hoewel deze woning met de naam Villa ECO pure II nog niet is gerealiseerd, vertellen architecten Marco van der Wel en Roland van Deelen met veel enthousiasme hoe de interactie tussen binnen en buiten, het interieur en het landschap leidend is geweest in het ontwerpproces.

 

HOE HEBBEN JULLIE BIJ DEZE WONING VAN BINNEN NAAR BUITEN ONTWORPEN?
Van der Wel: “Dit ontwerp laat goed zien dat met houtskeletbouw een eigentijdse woning in moderne stijl mogelijk is: Het moest een gelijkvloerse woning worden waar de opdrachtgevers tot in lengte van jaren kunnen wonen. Ze wilden een modern uiterlijk, waarbij we rekening hielden met de bosrijke omgeving. We hebben de woning uit elkaar getrokken. Rechts is het actieve gedeelte met de woonkeuken en de woonkamer. Die is ook wat meer open dan het deel links, dat de meer ontspannen ruimte is met bad- en slaapkamer.

Door het verbindende element tussen die twee delen ontstaat er een soort patio. Het is een buitenruimte met veel privacy. Hier is ook het terras voor de slaapkamer gelegen. Die ligt wat lager en is omsloten door een lage muur.”

 

HOE KAN HET DAT DE WONING GESLOTEN LIJKT, MAAR ER TOCH EEN TRANSPARANTE BELEVING IS?
Van Deelen: “Aan de voorzijde is er bewust voor gekozen om het gesloten te houden. Dat past bij de dichte begroeiing om de woning heen. Aan de achterzijde is de woning door de overhoekse raampartijen juist heel open van karakter. Het lijkt of je dwars door de woning heen kijkt. Dat effect is sterk bij het verbindende element met veel glas.

De bouwlocatie is uiteraard gekozen vanwege de natuurlijke omgeving. Je wilt daar een introvert stukje privénatuur van maken. Door het rondlopende monolithische blok is er een subtiele connectie gemaakt met het bos. Het biedt enerzijds een gevoel van bescherming en anderzijds een reiking naar buiten. De overgang met buiten is daardoor gefaseerd.”

 

WAAROM IS NIET AL HET HOUT VAN DE WONING ZICHTBAAR?
Van Deelen: “De woning heeft veel zichtbare houten elementen. De voorgevel bestaat vrijwel geheel uit grote houten vlakken. Aan de achterzijde zijn kolommen afgewerkt met hout. De omlijsting is juist afgewerkt met stucwerk en geeft de woning een robuust karakter.” Van der Wel: “Door die omlijsting krijgt de woning een sterk horizontaal karakter waarbij het volume deels lijkt te zweven. Als je het hebt over een moderne uitvoering van houtbouw, dan is dit ontwerp daar exemplarisch voor.”

Door de grote overstekken die hetzelfde zijn afgewerkt als de plafonds binnen ontstaat er een subtiele connectie met de bosrijke omgeving. Het biedt enerzijds een gevoel van bescherming en anderzijds een reiking naar buiten.