Bij een nieuwbouwproject van meerdere kavels bij elkaar duurt het vaak even voordat de woonsfeer compleet is. Guido Bruinsma en Marije de Vries vonden in het dorp Rozendaal bij Arnhem een bescheiden nieuwbouwplan tussen bestaande woningen, die het gevoel geeft dat de nieuwbouw er altijd al heeft gestaan. Maar dan wel een woning die volgens de nieuwste opvattingen over bouwen met hout is gerealiseerd, want Guido en Marije vinden dat hout ook al direct de woonsfeer in een woning brengt.
Tekst: Bert van den Hoogen | Fotografie: Rob Kater
De opmerking van Guido Bruinsma halverwege de rondleiding op de eerste verdieping is veelzeggend over de keuze van juist deze kavel. “En daar is het uitzicht op de paarden. Leuk, hè.” Hij had met zijn partner Marije de Vries al veel kavels in de omgeving van Arnhem bekeken. Ze zochten een landelijke omgeving, maar ook dicht bij de stad waar Marije al woonde. Guido: “We hebben ook gekeken om in Rozendaal zelf een kavel te kopen, tot we dit plan tegenkwamen. Het is kleinschalige nieuwbouw tussen bestaande woningen in een bosrijke omgeving.
We kijken uit op bos en een paardenveldje én op oude huisjes. Het openbaar groen en het privégroen is al volgroeid. Je voelt je daardoor meteen onderdeel van de geschiedenis van het dorp, alsof je er altijd al hebt gewoond.”
Bij grote overspanningen zijn zulke dikke balken nodig, dat het niet meer mooi of praktisch is. Daarom is in deze constructie ook staal verwerkt.
NIEUWE TOEVOEGING IS VERRIJKING
Het betekende wel dat er niet al te wild kon worden omgegaan met de architectuur. Dat zou afbreuk doen aan het karakter waar ze juist de kavel op uitkozen. “Het is dan de kunst om de woning in te blenden in de bestaande woningbouw direct in de omgeving. Het mag duidelijk zichtbaar zijn dat het nieuw is; een nieuwe toevoeging is dan een verrijking. Een van de welstandseisen was dat het ontwerp rijzigheid moet uitstralen. Dat betekent de hoogte in. Dat is in het ontwerp visueel versterkt door de verticale lijnen van de houten balken in de voorgevel en de steile, hoge dakvlakken.” Die hoogte is vervolgens binnen benut door aan de voorzijde een forse, duidelijk aanwezige vide te maken en daarachter drie volledige woonlagen te realiseren.
ZICHT OP STERRENHEMEL
De raampartij loopt in de buitengevel helemaal door tot de nok. De hoogste ramen, die doen denken aan een engelenraam in een oude boerderij, zijn binnen op de tweede verdieping dankzij de Jasno shutters ook nadrukkelijk aanwezig. “Dat vind ik een van de elementen in het ontwerp die eruit springt, omdat het door de vorm benadrukt dat je direct onder de nok bent. Het doet denken aan de bovenste verdieping van een oude boerderij.” De vide en de hoge raampartijen in de voorgevel maken de woonkamer ruimtelijk en licht. Samen met de gashaard als blikvanger is dit voor Guido en Marije een van de ruimten waar ze het meest enthousiast over zijn. “De haard is een ander interieur-element die we eruit wilden laten springen. Daar hoort ook de hoge raampartij bij. Daardoor hebben we ’s avonds vanaf de bank uitzicht op de sterrenhemel. Welke woonkamer heeft dat nu?”
VERANDA NU TUINKAMER
Maar de woonkamer moet het als favoriete ruimte afleggen tegen de tuinkamer. “Die is eerst gebouwd als veranda. Hij is gericht op het westen. Voor de zon is dat gunstig, maar het is ook de hoek waar de wind vaak op staat. We hebben daarom de hele overkapping met glazen schuifwanden dichtgemaakt. Nu kunnen we er 365 dagen per jaar comfortabel zitten in een ruimte die voelt als buiten. De houtkachel zorgt ervoor dat we het snel kunnen verwarmen. Hier kunnen we goed ontspannen. Doordat er geen televisie staat hebben we aandacht voor elkaar.”
“Als je het hebt over rijzigheid, dan is dat wel als je die indrukwekkende houten constructie ziet verschijnen.”
Bewoner Guido Bruinsma
PAAL-EN-BALK CONSTRUCTIE
De houten gebintconstructie in de voorgevel verraadt de voorkeur van Guido voor bouwen met hout. Maar het hoeft van hem ook niet al te veel aanwezig te zijn in het interieur. “Als je goed hebt opgelet, dan zie je aan de buitengevel vijf houten staanders en binnen maar drie. Binnen hebben we de twee buitenste weggewerkt. Maar dat neemt niet weg dat ik voorstander ben van houtbouw. Het is alleen al de beleving tijdens de bouw. Als je begint, is er alleen nog maar een fundering. Dit huis is gebouwd met een paal-en-balk constructie. Als je het hebt over rijzigheid, dan is dat wel als je die indrukwekkende houten constructie ziet verschijnen. Je ziet meteen ten volle de contouren van de woning en kunt je al een voorstelling maken hoe de ruimten erbinnen worden.”
HOUTBOUW IS DROGE BOUW
Ook Guido noemt de geur, de warme uitstraling en de flexibiliteit van hout als voordelen van het bouwmateriaal. Hij vergelijkt het ook met de natte bouw, zoals hij de traditionele bouw omschrijft. “Bij baksteenbouw wordt er veel water gebruikt: in het beton, de specie van het metselwerk en de afwerking met stucwerk. Het duurt altijd even voordat dat vocht eruit is, maar op een of andere manier maakt het die bouwmaterialen koud en kil. Bij droge bouw, met hout dus, heb je dat niet.”
METSELWERK OOK BELANGRIJK
Guido beperkt zich niet tot hout als bouwmateriaal en kiest bij constructies voor het materiaal dat de beste oplossing biedt. “Bij grote overspanningen zijn zulke dikke balken nodig, dat het niet meer mooi of praktisch is. Daarom is in deze constructie ook staal verwerkt. Met relatief dunne stalen binten kun je mooi grote overspanningen maken.” Bij de invulling van de gevels hoeft het van Guido ook niet alleen maar hout te zijn. “Voor de juiste uitstraling is houtbouw net zo belangrijk als metselwerk. We hebben gekozen voor een getrommelde steen die in België veel wordt toegepast in landhuizen. Het maakt het robuust en landelijk en heeft ook een uitstraling dat het er al langer staat. Daardoor sluit het goed aan bij de omgeving.” Om houtbouw en metselwerk elkaar te laten versterken is er in de gevels ook hout toegepast. “We hebben gekozen voor modiwood. Dat is verduurzaamd hout.”
DECENNIA LANG WONEN
Aansluitend op de achtergevel hebben Guido en Marije hun kantoor aan huis gebouwd. “We hebben er bewust voor gekozen om deze ruimten apart van de woning te houden. Ze zijn wel goed te verbouwen tot een slaap- en badkamer, zodat de woning levensloopbestendig wordt.” Als dat zover is, dan behoren ze ook echt tot de bewoners die er al decennia lang wonen, maar dan wel in een woning die ze zelf hebben gebouwd.
Kleinschalige nieuwbouw tussen bestaande woningen geeft het gevoel dat de nieuwe woningen al onderdeel uitmaken van de geschiedenis.
Architect Jeroen Bezuijen:
“Hout past goed in buitengebied”
Architect Jeroen Bezuijen van architectenbureau Bou. Architectuur is enthousiast over bouwen met hout, maar ziet ook een ontwikkeling dat hout wordt gecombineerd met andere materialen. “Het is de kwaliteit om eenheid en daarmee rust in het ontwerp te vinden.”
WELKE BIJZONDERHEDEN ZIJN ER TE HERKENNEN AAN DE WONING IN ROZENDAAL?
“Het beeldkwaliteitsplan schreef een stijlvolle architectuur voor met een Delftse Schoolsignatuur. Dat is ook te zien aan de woningen in de directe omgeving en in de woningen in de naoorlogse architectuur. Roeden in de vensters, gemetselde schoorstenen in de gevel, rijk aan detaillering en ruime dakoverstekken zijn onder andere kenmerkend voor deze stijl. Alle woningen in het nieuwbouwplan moesten steile daken hebben en in steen worden opgetrokken.”
HOE BENT U MET DAT BEELDKWALITEITSPLAN OMGEGAAN?
“Daar waar mogelijk proberen we de draagconstructie in het zicht te laten. De stijlvollere uitstraling zit in de combinatie van de zichtbare houten paal-en-balk constructie met het rijkere metselwerk. In het interieur geven de draagbalken extra detaillering, sfeer en een extra dimensie. We hebben de steile dakvlakken vriendelijker gemaakt met de dakkapellen. De dikkere kozijnstijlen passen goed bij de grote glasvlakken. De brede dakoverstekken, de veranda en de carport bij de entree zorgen voor een spel van schaduwlijnen. Wij hebben vrijwel altijd een luifel of carport bij de entree. Dat maakt het tot een warm welkom.”
WAT VINDT U VAN BOUWEN MET HOUT?
“Ik ontwerp nu veel woningen met hout in Groningen. Hout is geschikt om aardbevingsbestendig te bouwen. Hout past ook goed in het buitengebied. De trend is dat woningen zichtbaar vrijwel helemaal van hout te bouwen. Ik kijk alweer verder en zie dat de toekomst ligt in de combinatie. Mijn laatste ontwerp is een woning met veel aluminium in de voorgevel, maar ik combineer hout ook graag met metselwerk. Ik probeer daarbij rust in het ontwerp te brengen door er één geheel van te maken. Rust in een ontwerp is zeker ook een kwaliteit.”